Με την συμφωνία για την οποία όλοι ομολόγησαν ότι είναι αποτέλεσμα συμβιβασμού η Ελλάδα σε σχέση με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχασε 2,5 δισ. από τις επιδοτήσεις (εξασφαλίζει 19,5 δισ. ευρώ αντί 22 δισ.) και “κέρδισε” 2 δισ. σε δάνεια ( εξασφάλισε 12,5 δις αντί 10,5 δις ) .
Ωστόσο παραμένει ευνοημένη από την αρχική κατανομή που έκανε στην πρόταση της η Επιτροπή με την υψηλή ποσόστωση ( κλείδα ) πάνω στην οποία υπολογίστηκαν τα μερίδια των χωρών από τα συνολικά ποσά.
Και αυτό ήταν μια αντιπαροχή για τα 10 χρόνια σκληρής λιτότητας μείωσης του ΑΕΠ και αύξησης της ανεργίας που κληροδότησαν τα τρία μνημόνια.
Όμως, πίσω από την ικανοποίηση που εξέφρασαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες για την συμφωνία για το ταμείο, το κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου κορυφής έχει πολλά κενά που θα πρέπει να συμπληρωθούν και μάλιστα το ταχύτερο δυνατό.
Αυτά μπορούν να κωδικοποιηθούν σε έξι σημεία:
Η έγκριση των προγραμμάτων
Στο κείμενο των συμπερασμάτων τονίζεται για παράδειγμα ότι η τελική έγκριση των προγραμμάτων θα δίνεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο με “ειδική πλειοψηφία”, χωρίς να διευκρινίζεται ποιοι θα συνιστούν αυτή την … ειδική πλειοψηφία.
Σε περίπτωση αποκλίσεων του προγράμματος το θέμα θα παραπέμπεται στο Συμβούλιο. Μπορεί να απαλείφθηκε ο όρος που προέβλεπε το βέτο του ενός κράτους μέλους, αλλά η κατάσταση δεν αλλάζει και πολύ, αφού αν θέλουν οι Βόρειοι μπορούν να διακόψουν την χρηματοδότηση μια χώρας, όταν θα εξετάσουν την υπόθεση μέσα σε τρεις μήνες, αφού η οικονομική και δημοσιονομική επιτροπή θα πιστοποιήσει σοβαρές αποκλίσεις.
Η εσωτερική ανακατανομή πόρων
Στα συμπεράσματα της συνόδου τονίζεται ότι το 70% των πόσων που διατίθενται σε κάθε χώρα, θα πρέπει να δεσμευθεί το 2021 και το 2022. Το 2022 θα γίνει ενδιάμεση αξιολόγηση και θα γίνει η τελική κατανομή των πόρων το 2023 οπότε θα δεσμεύεται και το 30%, που θα διατίθενται για κάθε χώρα. Δεν διευκρινίζεται όμως αν θα ισχύσει το σχετικό χωρίο από την πρόταση της Επιτροπής που προέβλεπε ότι όσες χώρες καθυστερούν τα προγράμματα τους, θα χάνουν πόρους που θα κερδίζουν όσες τρέχουν πέρα από τις προθεσμίες και τα ορόσημα που έχουν δεσμευτεί.
Η κατανομή του υπολοίπου 30% . Εδώ υπάρχει μια ρήτρα που μπορεί να επηρεάσει και την Ελλάδα. Αντί για την ανεργία 2015 -2019 (που εξυπηρετούσε απολύτως της Ελλάδα λόγω της κρίσης ) θα λαμβάνεται υπόψιν η μέσα απώλεια στον ΑΕΠ για την διετία 2020 -2021, λόγω του κορονοϊού. Αν η Ελλάδα έχει μικρότερη ύφεση για φέτος και μεγαλύτερη ανάκαμψη το 2021 ενδεχομένως να αντιμετωπιστεί λιγότερο ευνοϊκά στο υπόλοιπο 30% των διαθέσιμων πόρων.
Οι εκταμιεύσεις του ταμείου
Αναφέρεται επίσης ότι τα ειδικά προγράμματα ανάπτυξης των κρατών μελών που θα χρηματοδοτεί το ταμείο και αναμένονται να κατατεθούν μέχρι και το Οκτώβριο θα εγκρίνονται σε δύο μήνες μετά την υποβολή τους. Πουθενά όμως δεν αναφέρεται ο ενδεικτικός έστω χρόνος κατά τον οποίο θα γίνονται σταθερά οι εκταμιεύσεις.
Το μόνο που αναφέρεται είναι, ότι ο βασικός κορμός του ταμείου η πρωτοβουλία Rescue & Resilience Fund (RFF) όπου θα δεσμευτούν 672,5 δισ. ευρώ, θα έχει μια προχρηματοδότηση 10% μέσα στο 2021. Αξίζει να σημειωθεί εδώ, ότι τα χρήματα από το ειδικό πρόγραμμα για την στήριξη της απασχόλησης (SURE), που έχει εγκριθεί από τον Απρίλιο, αναμένεται να εκταμιεύσει τους πρώτους πόρους, που είναι στην ουσία χαμηλότοκα δάνεια, όχι νωρίτερα από τον Σεπτέμβριο. Συνεπώς ο χρόνος εκταμίευσης των πόρων του ταμείου είναι ακόμη ένα ζητούμενο για ένα πρόγραμμα που φιλοδοξεί να έχει διαθέσει το σύνολο των 750 δισ. ευρώ μέχρι και το τέλος του 2026
Η περιοδικότητα των ελέγχων για την Ελλάδα
Τα ειδικά προγράμματα ανάκαμψης, θα ελέγχονται κάθε δύο μήνες για όλες τις χώρες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ωστόσο η Ελλάδα αν και δεν θα έχει διαφορετική μεταχείριση σε ό,τι αφορά το ταμείο ανάκαμψης, θα παραμείνει σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας ως το 2022. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από τον έλεγχο για το πρόγραμμα, θα έχει και την αξιολόγηση από την ΕΕ και – πιο αραιά – από το ΔΝΤ στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας.
Η διαχείριση των διαδοχικών ΕΣΠΑ και του Ταμείου
Τελευταίο αλλά όχι έσχατο, η ομοβροντία των προγραμμάτων που θα πρέπει να διαχειριστούν σε χρόνο μηδέν, οι υπηρεσίες του υπουργείου Ανάπτυξης. Το σχέδιο ανάκαμψης συντάσσεται και συμπληρώνεται από την επιτροπή σοφών που συστάθηκε. Ωστόσο θα πρέπει να εξειδικευτεί στην λεπτομέρεια του από τους υπηρεσιακούς μαζί με την διαχείριση των υπολοίπων του ΕΣΠΑ 2014-2020 και την προετοιμασία των προγραμμάτων για την περίοδο 2021 -2027.
